Structuurplan De Nieuwe Ooster

Begraven, cremeren en gedenken zijn de primaire functies van De Nieuwe Ooster, de grootste begraafplaats van Amsterdam. Met een omvang van 33 ha en 28.000 graven is De Nieuwe Ooster bovendien in aantallen graven één van de omvangrijkste begraafplaatsen van Nederland. De begraafplaats is grofweg in drie fases aangelegd: in 1889, 1915 en 1928. De eerste en tweede fase zijn ontworpen door Leonard Springer, de derde door de dienst publieke werken van de gemeente Amsterdam. Sinds 2003 is De Nieuwe Ooster een rijksmonument. In 2005 heeft Karres en Brands een visie op de ontwikkeling en het beheer van de begraafplaats De Nieuwe Ooster opgesteld.

Begraafplaatsen waren en zijn spiegels van de samenleving; ze geven een beeld van de relatie tussen collectief en individu, de sociale verhoudingen van dat moment, het heersende natuurbeeld, de begraafcultuur en ontwikkelingen op het gebied van vormgeving en landschapsarchitectuur. Om richting te geven aan nieuwe ontwikkelingen en de samenhang van het geheel te bewaken heeft Karres en Brands een structuurplan opgesteld voor De Nieuwe Ooster, en deelplannen die in verschillende fasen worden uitgevoerd.

Het structuurplan gaat uit van drie lagen die bepalend zijn voor de hoofdstructuur, en daarmee voor de toekomstige ontwikkelingen; het versterken van de verschillen tussen de drie verschillende zones die voortkomen uit de ontstaansgeschiedenis, het verbeteren van de interne ruimtelijke hoofdstructuur, en tot slot het behoud van de gesloten rand van De Nieuwe Ooster, als kader dat het geheel bijeen houdt.

De eerste zone beslaat het oudste deel, dat vanuit cultuurhistorisch en landschapsarchitectonisch oogpunt het meest waardevol wordt geacht. Voor dit deel gaat het structuurplan uit van het behouden en herstellen van het oorspronkelijke karakter en de sfeer van het ontwerp van Springer. De tweede zone betreft de eerste uitbreiding: in het structuurplan is voorgesteld om deze zone te herinterpreteren. Dit betekent dat voor een groot deel wordt teruggegrepen op de ideeën van Springer, maar dat er tevens ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen. De derde zone is minder waardevol uit zowel cultuurhistorisch als landschapsarchitectonisch oogpunt. Voor deze zone is een ontwerp gemaakt dat uitgaat van parallelle stroken met een eigen karakter en invulling.

Naast de verschillende karakters van de drie deelgebieden zijn de twee assen en de hoofdpaden in het oudste deel belangrijke dragers van de identiteit en de ruimtelijke structuur van de begraafplaats. Het brede dwarspad tussen de eerste en de tweede uitbreiding wordt weer recht getrokken zoals ooit door Springer bedoeld. De stevige beplantingsrand rondom de begraafplaats houdt alles bij elkaar en vormt een stevige buffer tussen De Nieuwe Ooster en het drukke, omringende stadsleven.