Krachtige IJsseldijken Krimpenerwaard (KIJK)

In een landelijke toetsing vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma in 2011 is een groot deel van de Hollandsche IJsseldijk aan de Krimpenerwaardzijde afgekeurd op macrostabiliteit binnenwaards. Dit houdt in dat wanneer we niets doen, de dijk op den duur kan afschuiven richting de polder. Het versterken van deze 10km dijk is een complexe opgave door de vele (monumentale) gebouwen langs en op de dijk en de belangrijke verbindingsroute die het vormt voor auto’s, fietsers en vrachtverkeer. Vandaar dat Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard karres+brands i.s.m. Wageningen Environmental Research heeft gevraagd om een ruimtelijke visie.

Het realiseren van ruimtelijke kwaliteit in een dergelijk groot en complexe dijkversterkingsopgave vraagt om simpele en robuuste uitgangspunten die overeind blijven in een vaak turbulent plan- en uitvoeringsproces. Bij een project zoals KIJK wordt ruimtelijke kwaliteit op de grote schaal vooral bepaald door het heel houden of heel maken van grotere landschappelijke en stedenbouwkundige structuren en systemen. Het ruimtelijk inpassingsplan gaat over logische inpassing in het landschap of dorpse omgeving met een vormgeving die eenvoud en schoonheid uitstraalt. Op de kleine schaal gaat ruimtelijke kwaliteit vooral over aandacht voor aansluitingen en oplossingen tussen oude en nieuwe elementen.

De visie stelt ten eerste de huidige ruimtelijke karakteristieken vast. Deze karakteristieken zijn te vinden op verschillende schalen: van kenmerken van het grotere dijklandschap tot stedenbouwkundige elementen langs de dijk en typerende ruimtelijke ensembles en individuele elementen aan de dijk. Deze karakteristieken vormen de uitgangspunten van de ruimtelijke visiekaart met bijbehorende principes: 

1. De huidige dijk vormt een herkenbaar en continue landschapselement en moet dat ook blijven
De dijk is altijd herkenbaar als één continu element. Door de vele bebouwing op en aan de dijk ligt de dijk echter niet als autonoom element los van de omgeving. Daarom wordt er voor gekozen voor een basis inrichting van de kruin met een standaard wegprofiel. Deze eenheid in weginrichting draagt bij aan de herkenbaarheid en continuïteit van de dijk. Buiten het profiel voegt de dijk zich naar de karakteristiek van de omgeving. 

2. De stedenbouwkundige karakteristieken van de dijk bepalen mede de oplossingsrichting voor de dijkversterking

Aan de dijk zijn verschillende stedenbouwkundige eenheden te benoemen: Het groene dijklint, de industriële clusters, buitendijkse woonclusters (Krimpen aan den IJssel) en de dorpskern. Uitgangspunt in de visie is dat het onderscheid tussen de verschillende stedenbouwkundige eenheden versterkt wordt door de oplossingsrichting van de dijkversterking af te stemmen op de stedenbouwkundige karakteristieken.

3. De dijk is een scheidslijn tussen twee landschappen
De dijk vormt een scherpe grens tussen het landschap van de Krimpenerwaard aan de ene zijde en het landschap van de Hollandse IJssel aan de andere zijde. Bij de inpassing van de dijkversterking wordt er op gestuurd dat het onderscheidt tussen beide zijden van de dijk behouden blijft door de landschappelijke karakteristieken aan weerzijde van de dijk, zoals de panorama’s, de watergebonden industrie en het watersysteem van de Krimpenerwaard te behouden en waar mogelijk te versterken.

4. Bijzondere aandacht voor een aantal ‘maatwerk’locaties
Voor de herkenbaarheid van de dijk als bovenlokale structuur en oriëntatie in het landschap is de continuïteit van de dijk van belang. Anderzijds zijn er bijzondere en lokale omstandigheden die aanhaken op de dijk zoals monumentale gebouwen of kenmerkende boerderij ensembles. We vragen aandacht voor de continuïteit van de dijk als geheel, als daarbinnen liefdevolle uitwerkingen voor details en maatwerkoplossingen.

Op basis van o.a. de ruimtelijke visie wordt de voorkeursvariant voor de dijkversterking gekozen, en inpassingskansen verkend. Deze voorkeursvariant wordt uitgewerkt tot een breed gedragen ruimtelijke inpassing.