Islamitisch Grafvak

Begraven, cremeren en gedenken zijn de primaire functies van De Nieuwe Ooster, de grootste begraafplaats van Amsterdam. Met een omvang van 33 ha en 28.000 graven is De Nieuwe Ooster bovendien één van de omvangrijkste begraafplaatsen van Nederland. De begraafplaats is grofweg in drie fases aangelegd: in 1889, 1915 en 1928. De eerste en tweede fase zijn ontworpen door Leonard Springer, de derde door de dienst publieke werken van de gemeente Amsterdam. Sinds 2003 is De Nieuwe Ooster een rijksmonument. In 2005 heeft Karres en Brands een structuurplan opgesteld voor begraafplaats De Nieuwe Ooster. Het plan geeft richting aan nieuwe ontwikkelingen en bewaakt de samenhang van het geheel. Het versterken van de drie verschillende zones, die voortkomen uit de ontstaansgeschiedenis, staat daarbij centraal. In de afgelopen jaren zijn verschillende deelplannen opgesteld die in fasen worden uitgevoerd. In opdracht van De Nieuwe Ooster heeft Karres en Brands een ontwerp gemaakt voor een islamitisch grafvak.

Het islamitisch grafvak ligt in de zone van de tweede uitbreiding van de begraafplaats. In de prijsvraagfase is besloten om deze zone te transformeren naar een ‘streepjescode’ met parallelle stroken, waarin verschillende wijzen van begraven een plek kunnen krijgen. Het islamitisch grafvak is hierbinnen opgevat als een brede strook waarbinnen de richtingsverdraaiing naar Mekka wordt opgevangen. De verdraaiing naar het zuidoosten is tevens het ontwerpthema van het gebouw, naar een ontwerp van Atelier PUUUR. Het paviljoen huisvest de verschillende functies voor islamitische begraafrituelen, en biedt ruimte aan rituele wassingen en het gebed. 

De strook bestaat uit een verhoogd plateau van ruig gras omringd met hagen, zodat het grafvak voor het oog wordt afgescheiden van de rest van het gedenkpark. In dit plateau is een kamer uitgesneden die de richting verdraaiing naar Mekka in zich opneemt. Hier worden de graven op rij uitgegeven, georiënteerd op Mekka en zonder onderscheid te maken tussen de diverse islamitische stromingen. De randen van de kamer zijn strak omlijnd met steile wanden van graszoden, zogenaamde ‘tuunwallen’. In de verdiepte kamer zijn cipressen geplant, die een eigen, sobere karakteristiek geven. Het resultaat is een ingetogen en subtiel ingericht grafvak, dat openstaat voor moslims van alle stromingen en afkomsten.