De Amsterdamse Scheggen

Samen met drie andere ontwerpbureaus heeft Karres en Brands onderzoek gedaan naar de toekomst van de Amsterdamse Scheggen. De Scheggen als groene tegenpool van de stad bieden niet alleen ruimte voor recreatie en ontspanning maar leveren daarbij ook een productieve, ecologische of economische meerwaarde. 

Amsterdam kent een geweldige traditie van flink investeren in groene gebieden bij grote stadsuitbreidingen. Het Algemeen Uitbreidings Plan uit 1934, dat de basis van het huidige stadsmodel van Amsterdam is, had niet alleen tot doel om de stedelijke bebouwing uit te breiden, maar ook een goed evenwicht te bereiken tussen de stad en het groen. Nu, ruim 70 jaar later, staan de scheggen steeds meer onder druk vanwege de kolossale bouwopgave. Toch wordt de waarde van de scheggen te weinig gezien, terwijl ze de stad koelen en kunnen worden ingezet bij de grote vraagstukken van deze tijd.

Het beschermen en behoud van de scheggen voor de toekomst vraagt om niets anders dan een radicale visie. Karres en Brands maakt een visie voor twee van deze scheggen, de Amstelscheg en de Diemerscheg. Een visie waarbij we voorbij de huidige en geijkte functies van de scheggen kijken. Zo kunnen de scheggen door nieuwe functies en slimme verbanden bijvoorbeeld een vitale rol spelen bij de aanpak van de huidige klimaat- en energieopgaven. De resultaten van de studie zijn in een publieke dialoog en tentoonstelling gepresenteerd.

De Amstelscheg heeft een heldere identiteit en vormt een herkenbare eenheid met het grachtensysteem doormiddel van de Amstel. Hoewel de Amstelscheg sterk gewaardeerd wordt, is het landschap allerminst veiliggesteld. Daarom stellen we in dit scenario voor om de scheg te waarderen als cultureel erfgoed. Met een precisie aanpak van restauratie, herinterpretatie en ontwikkeling wordt een nieuwe zonering voor de scheg voorgesteld waarin ruimte wordt gemaakt voor nieuwe natuur, lokale voedselproductie, natuur-inclusieve landbouw, klimaatadaptatie, en eigentijdse recreatieve functies. In de voorgestelde werkwijze wordt de veenvorming gestimuleerd, waarmee de CO2-uitstoot wordt verminderd en het open Hollandsche weidelandschap (voorlopig) veiliggesteld is.  

De Diemerscheg is de ‘outsider’ onder de scheggen. Ondanks decennialang landschaps-, erfgoed en natuurbeleid is het landschap versnipperd geraakt door grootschalige infrastructuur, verstedelijkingsdruk en perifere stadsrandfuncties. Het ontbreekt aan een samenhangende identiteit. Nu dat we op het punt staan om de laatste open polders in de scheg vol te bouwen met grootschalige suburbane woonwijken is het de laatste mogelijkheid voor een herwaardering van de Diemerscheg. 

Doormiddel van twee toekomstscenario’s hebben we de dialoog gestart over de betekenis van de scheg. Kiezen we voor echte duurzame stedelijkheid waarin de woningbouw- en mobiliteitsopgave voor de hele metropoolregio tot 2050 oplost? Of kiezen we voor een robuust natuurlandschap van broekbossen, veenbossen en wetlands? Een natuurlandschap waarin de koolstofdioxide- en stikstofproblematiek en gevolgen voor ecosystemen wordt aangepakt, en daarnaast een nieuwe impuls geeft aan biodiversiteit, energieproductie, recreatie en economie.