Köpenick spoorzone

In groeiende steden als Berlijn bieden restgebieden langs het spoor een unieke kans voor binnenstedelijke verdichting. De Deens-Nederlandse ontwerpbureaus ADEPT + Karres en Brands hebben de prijsvraag gewonnen voor het nieuwe masterplan voor een groene stadswijk op het rangeerterrein bij het Berlijnse station Köpenick. Het plan doet recht aan zowel de lokale context als de geschiedenis van de plek, waaruit een raamwerk wordt ontwikkeld voor een duurzame leefkwaliteit en waarmee een enorm stedelijk potentieel in het raakvlak tussen stad en infrastructuur wordt benut.

Historisch gezien zijn de Berlijnse spoorwegen altijd een centraal onderdeel geweest van de stadsontwikkeling en de geplande transformatie van voormalige spoorweggebieden heeft een enorm stedelijk potentieel blootgelegd. Het winnende voorstel, van ADEPT + Karres en Brands samen met PGT, laat het potentieel zien van volledige integratie van stad en infrastructuur voor de transformatie van het voormalige rangeerterrein in Köpenick.

Door het plan te baseren op zowel de stedelijke context als het erfgoed van het voormalige rangeerterrein en het versterken van de aanwezige groene identiteit, krijgt het gebied een volledige unieke beleving. Het ontwerp bevat robuuste en tijdloze principes: het is autovrij, groen en een herinterpretatie van de klassiek Europese blokstructuur. In de beproefde veerkracht van de stedelijke structuur van de nieuwe stadsbuurt wordt de ruimte benut voor innovatie. Het ontwerp transformeert het geïsoleerde gebied naar een zeer contextuele vorm van stedenbouw - geïnspireerd door de bestaande omgeving, maar met een eigentijdse interpretatie van wonen in de stad.

Landschap en openbare ruimten vormen de organiserende structuur van het plan en doorkruisen voormalige barrières om een verbinding met de omliggende stad tot stand te brengen. Via groene scheggen die de voormalige spoorrails volgen wordt een systeem van drie lineaire parken voorgesteld. Het nieuwe ‘Deichpark’ langs het spoor viert de cultuur van voormalige spoorindustrie, ecologie en stadsleven. Het is geen klassiek park, maar een oase waar ecologie het stadsleven ontmoet in een stedelijke wildernis. Het buffert het geluid van het spoor, activeert de stadsrand en verbindt de wijk met de grootschalige groenstructuur.

In plaats van een klassiek wijkcentrum dat afhankelijk is van bedrijvigheid, stelt het plan een centrumgebied voor dat gebaseerd is op synergiën tussen sport, landschap en sociale programma's om de ontwikkeling van een sterke lokale gemeenschap te stimuleren. Het plan is ontworpen als een van de meest voetgangersvriendelijke buurten in Berlijn en verbindt veilige fiets- en voetgangersroutes met de belangrijke sociale infrastructuur. Om de CO2-uitstoot te minimaliseren wordt met de geïntegreerde ontwerpbenadering een hoge biodiversiteit met circulaire economie gecombineerd. Energievoorziening uit alternatieve bronnen, slimme mobiliteit en circulaire bouwmaterialen zijn thema's die de stedelijke strategieën vormgeven.