Friedhof Ohlsdorf – Southern Reference Area

De begraafplaats Ohlsdorf in Hamburg is met een oppervlakte van 389 hectare (groter dan het Central Park in New York) de grootste begraafplaats ter wereld. Deze bijzondere plaats heeft internationale allure en staat bekend om de combinatie van een prachtige landschappelijke omgeving, vele markante kapellen en historische graftombes. Het oorspronkelijke westelijke deel van de begraafplaats, waar de hoofdingang zich bevindt, werd door architect Johann Wilhelm Cordes als landschapspark ontworpen en in 1877 geopend. De oostelijke uitbreiding heeft een geometrische structuur en werd in de jaren 20 ontworpen door Otto Linné.

De begraafplaats staat voor een uitdaging van grote veranderingen. We leven in een tijd waarin de uitvaartcultuur snel verandert en de behoefte aan traditionele begrafenissen afneemt. De begraafplaats Ohlsdorf zal in de komende 20 jaar 100 hectare minder nodig hebben. Met het oog op deze ontwikkelingen heeft de stad Hamburg een masterplan voor de toekomst opgesteld: ‘Ohlsdorf 2050’. Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de intensief gebruikte begraafplaats en het uitgestrekte park. Karres en Brands heeft in dit masterplan 16,5 hectare terrein aan de zuidkant van de begraafplaats toegewezen gekregen. De metamorfose hiervan is onderdeel van een pilotproject op de begraafplaats Ohlsdorf om het terrein deels te transformeren naar een openbaar park. Het voorstel ‘van necropolis tot bruisende stad’ biedt een structuur voor toekomstige ontwikkelingen en geeft een intellectuele interpretatie van de geschiedenis van de begraafplaats.

De strategie voor de gedeeltelijke metamorfose, die later in grotere delen van de begraafplaats kan worden uitgevoerd, is zowel eenvoudig als complex: de orthogonale en monumentale bomenlanen vormen de structuur voor toekomstige ontwikkelingen die vervolgens worden aangevuld en versterkt door een nieuwe ruimtelijke structuur. Nieuwe open zones in het dichte struikgewas dat in de loop der jaren onbedoeld is ontstaan, maken de rijke geschiedenis van de begraafplaats weer zichtbaar en creëren onverwachte verbindingen met de omliggende stad. Het resultaat hiervan zijn open ruimtes, waarin de sfeer wordt bepaald door de aanwezigheid van oude structuren en relicten die tegelijkertijd ruimte bieden voor nieuwe manieren van collectief gebruik.

Dit plan is geen vaststaand ontwerp, maar een open strategie voor de transformatie van een begraafplaats naar een nieuwe typologie: een begraafpark.

Het is een lowbudgetbenadering voor de lange termijn die verborgen schatten van de begraafplaats zal onthullen en door de jaren heen nieuwe lagen zal toevoegen. Deze manier van denken en omgaan met ruimte is een wijze om de geschiedenis te herinterpreteren, de bestaande begraafplaats te transformeren en zo ruimte te scheppen voor nieuwe functies.

Wij stelden voor om de omsloten begraafplaats om te vormen tot een open begraafpark middels zorgvuldig gekozen maar forse veranderingen, zoals het herstellen van oude zichtlijnen, toevoegen van nieuwe begroeiing, ruimte creëren in bestaande groenstructuren en restaureren van ingangen. Veel van deze ingrepen beginnen met een andere kijk op beheer. Met de subtiliteit van een tuinman observeren we en starten we met kleine ingrepen, zodat bijzondere aspecten uit het verleden en heden van de begraafplaats langzaam tevoorschijn komen.

De toekomstvisie is een gelaagde strategie, bestaande uit acht stappen: van het creëren van de bovengenoemde nieuwe ruimtelijke structuur tot de introductie van collectieve initiatieven en gedeeld gebruik.

Op deze manier zal de begraafplaats in de toekomst een nieuw levendig park zijn.

Before and after

Voor en na

Voor en na