Oosterdok

Karres en Brands is in 2009 door de voormalige Dienst Ruimtelijke Amsterdam gevraagd een bijdrage te leveren aan het project ‘Vrijstaat Amsterdam’, als onderdeel van de 4e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Negen stedenbouwkundige bureaus hebben op een actuele plek in de stad een plan gemaakt in de vorm van een maquette. Karres en Brands heeft de Oostelijke Eilanden toegewezen gekregen – een van oorsprong tamelijk geïsoleerd gebied in de stad, omringd door infrastructuur en water.

De drukte van het toerisme en evenementen gaat aan dit deel van de binnenstad voorbij. Op de Oostelijke Eilanden liggen enclaves, zoals het oude marine-etablissement, waar politica Ayaan Hirshi Ali haar toevlucht zocht toen zij met de dood werd bedreigd. Het ontwerp van karres+brands versterkt het isolement van de Oostelijke Eilanden door waterlopen te herstellen, ophaalbruggen te herintroduceren en autowegen op te heffen. 

Zo ontstaat een autovrij-staat waar de beschikbare ruimte nog intensiever kan worden bebouwd en waar de resterende openbare ruimte op een informele wijze kan worden gekoloniseerd door haar bewoners: zonder auto ontstaan nieuwe vrijheden voor gebruik. Net zoals kloosters en andere ommuurde complexen dubbelzinnig zijn - ze zijn niet open, maar kunnen wel gebruikt worden om mensen te beschermen tegen een dreigende buitenwereld – zo fungeren in deze labyrintische ruimte ommuurde tuinen en ‘vrij(denk)plaatsen’ als toevluchtsoord voor bedreigde kunstenaars, schrijvers, politici en intellectuelen. Met andere woorden: het isolement wordt hier ingezet als een bijzondere kwaliteit.

Met dit plan bekritiseert karres+brands de regulering en regelgeving in een stad die bekend stond om haar vrije denken en doen - en laat zien dat stedenbouw de sleutel kan zijn tot het heroveren van vrijheid in de stad.